Het mag gezegd worden: de combinatie UPAV/VVR levert snel en degelijk werk in het Air Belgium dossier. Hun advocaten hebben de zaak grondig bestudeerd, en op basis van hun bevindingen is er overleg geweest op topniveau met de luchtvaartmaatschappij. Dat heeft een statement opgeleverd, ondertekend door de CEO van Air Belgium, dat op basis van mijn ervaring vrij uitzonderlijk is, in de relaties airline – B2B klanten. Een analyse. 

De problemen: gekende materie

In het statement legt Air Belgium CEO -en mede aandeelhouder- Niki Terzakis nogmaals ragfijn uit hoe de aandeelhouders en het management van de airline tot de beslissing zijn gekomen, om het activiteiten onderdeel passagiersvluchten te schrappen, op zeer korte termijn. Er wordt verwezen naar de verschillende externe factoren die iedereen kent, van covid over fuel prijzen tot koopkracht van de consument. Terzakis haalt ook de eerdere beslissing aan die voor hoofpijn bij heel wat klanten van de maatschappij heeft gezorgd, namelijk de stopzetting van de vluchten op de Caraïben en de Antillen, in maart dit jaar.

De onderliggende problemen: iets genuanceerder

Let wel: je kan je blijven vragen stellen over de permanente onderkapitalisatie van Air Belgium, net zoals je kan opmerken dat de aangehaalde externe factoren gelden voor elke airline en bij uitbreiding elk reisbedrijf ter wereld. Ook blijft het waarschijnlijk dat met name de Chinese aandeelhouders eerder interesse hadden en hebben in de cargo business dan in het vervoeren van passagiers op rechtstreekse long haul routes vanuit België. En je kan je vragen stellen bij de degelijkheid van het markt- en concurrentieonderzoek, als twee keer strategisch essentiële long haul initiatieven op vrij korte termijn moeten worden afgeblazen. Air Belgium vloog een uitstekend on-the-sky product, met een zeer leuke “Belgitude” touch, dat zal iedereen bevestigen. Maar de airline sector blijft een harde business, waar de grootte van de catching area, het potentieel voor elke route, de yielding opportuniteiten, de invloeden van seizoenen en-inderdaad- alle mogelijke externe omstandigheden vele malen belangrijker zijn dan de kwaliteit van product en service. Eén woord: Ryanair. Pas als je alle externe factoren” goed onderzocht hebt, kan je routes vastleggen, en vliegen.

Sommige van de premisses van Air Belgium voor het opstarten en het opereren van een route waren niet juist. Neem de Zuid-Afrika route: het was nooit het leisure potentieel dat de beslissende factor was. Wel de combinatie van de diamantair route en de vele Belgen die ondertussen een permanent of tijdelijk huis in Zuid-Afrika hebben. Dat potentieel bleek te klein te zijn, en om de seizoen gebondenheid van het aanvullende leisure potentieel te kunnen opvangen, moet je al sterk in je schoenen staan. Maar goed, dat is een achteruitkijkspiegel analyse, en die zijn de gemakkelijkste. I know.

Goed initiatief, belangrijk document

Terug naar het initiatief van VVR/UPAV. Het document dat Air Belgium CEO Niki Terzakis tekende is belangrijk. Het betekent dat de airline, als alles volgens de nieuwe plannen verloopt, de reisagentschappen en de touroperators zal terugbetalen voor de tickets die uitgeschreven zijn na 3 oktober. We citeren de tekst van Air Belgium: “Air Belgium wil graag met u onderhandelen over een oplossing, in het kader van de GRP (Gerechtelijke Reorganisatie Procedure, een procedure die de verplichte betaling van vorderingen en schulden opschort voor de duur van de procedure. Air Belgium heeft een aanvraag gedaan voor 4 maanden -NVDJ*) om u terug te betalen voor de vluchten die zij heeft moeten schrappen vanaf 3 oktober 2023, met behoud van de continuïteit van Air Belgium.”

Elk woord in het bovenstaande citaat, dat uiteraard werd opgesteld door advocaten, is belangrijk. Let vooral op de woorden “onderhandeling”, “duur van de procedure” en “continuïteit van Air Belgium”. Alles hangt dus af van het toekennen van het statuut van bedrijf in gerechtelijke reorganisatieprocedure door de bevoegde rechter, het slagen van de totale reorganisatie op basis van de twee pijlers ACMI en cargo, en de duur van deze procedure. De 4 maanden kunnen immers eventueel verlengd worden, als zou blijken dat het bedrijf weliswaar op de goede weg zou zijn, maar meer tijd nodig heeft.

Actie van elk reisbedrijf is vereist

Ondertussen worden reisbedrijven uitgenodigd om “een overzicht te sturen van de tickets die u hebt uitgegeven voor vluchten op Air Belgium die gepland zijn vanaf 3 oktober 2023 inclusief het bedrag van de reeds verrichte betalingen voor deze vluchten”. We kunnen er niet genoeg de nadruk op leggen: doe dit. Er staat ook: “zodra we deze informatie hebben, nemen we contact op met u om te onderhandelen over een afbetalingsplan in het kader van de GRP”. Met andere woorden: we kunnen praten over een afbetalingsplan, maar pas binnen minimaal 4 maanden.

Dat is voorlopig de harde realiteit. Wij hebben al uitgebreid belicht dat alle betrokken reisbedrijven hoe dan ook geld zullen verliezen bij het aanbieden van alternatieven of het eventueel terugbetalen van hun klanten. Maar het gaat uiteraard ook om cash: vrijwel iedereen heeft een goede zomer achter de rug, maar cash blijft een belangrijk element in deze herstelperiode na een lange crisis.

Never forget Politics!

Eén element dat belangrijk is, maar waarvan de invloed vandaag niet in te schatten is: er is ook een politieke component aan het Air Belgium verhaal. Immers: verschillende vehikels van politieke origine, zowel regionaal als federaal, hebben samen de meerderheidsaandelen van het bedrijf in handen. Als Air Belgium alsnog zou crashen, zal er heel wat kritiek komen over de investeringen met belastinggeld – die kritiek is trouwens nu al aan het opbouwen. Ook niet vergeten: het gaat om zo’n 500 werknemers. En er zijn verkiezingen op alle niveaus in zicht. Het zou wel eens die politieke component kunnen zijn die achter de schermen invloed uitoefent om de duur van het GRP “over de verkiezingen te tillen”. En die zijn op 9 juni 2024 (Europees, federaal en regionaal) en op 13 oktober 2024 (provincieraad, gemeenteraad en districtsraden). Een jaar dus, voor alle politici weer weten waar ze echt aan toe zijn. Een voorzichtige voorspelling: het GRP zal een akkoord vinden voor de rechter, en zal na 4 maanden met minstens nog eens vier maanden verlengd worden. Voorspelling volledig voor rekening van schrijver van dit artikel.

By the way: dit GRP geldt uiteraard ook voor de andere schuldeisers van Air Belgium.

Hoe dan ook: het pleit voor VVR en UPAV dat beide verenigingen zich niet beperkt hebben tot een “kommer en kwel” persbericht, maar dat ze in actie zijn geschoten om de situatie langs alle kanten te bekijken, en om een statement van Air Belgium te verkrijgen. “We may not be perfect, but heaven knows we try” – Randy Newman in de song “Political Science”. Nog een citaat uit dezelfde song, dat eerder op Air Belgium van toepassing is: “Let’s drop the big one, and see what happens.”

(*) NVDJ = Nota Van De Jan