Fonkelende kerstballen sieren al jaren de kerstbomen van ieder huishouden, maar toch werd deze traditie pas eind 19de eeuw echt populair. In Tsjechië groeide in die tijd ook de productie van glasdecoraties, voortbouwend op eeuwenoude Boheemse kristaltradities, en ontstonden de eerste handgemaakte ornamenten die tegenwoordig wereldwijd geliefd zijn. Wie deze feestelijke geschiedenis en het vakmanschap van dichtbij wil beleven, kan een reis maken langs de Tsjechische kerstballenfabrieken, waar vakmanschap, design en erfgoed samenkomen.

Rautis: Glazen kralen met UNESCO-status

In het dorp Poniklá, aan de voet van het Reuzengebergte, bevindt zich Rautis, een familiebedrijf dat het unieke ambacht van versieringen met glazen kralen levend houdt. Deze techniek is door UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed en wordt nergens anders ter wereld nog op traditionele wijze beoefend. Tijdens een rondleiding zie je hoe de glazen kralen één voor één worden geblazen, met de hand geregen en tot sprankelende stervormen of engelen verwerkt worden. Bezoekers kunnen bovendien in de werkplaats hun eigen ornament maken.

Rautis kerstversiering van glazen kralen ©Jiri Princ

Kerstballen uit de Kristalvallei

Decor by Glassor is een Tsjechisch design- en glasproductiebedrijf, gevestigd in de Kristalvallei in Noord-Bohemen. Deze regio staat bekend om haar eeuwenoude traditie van glasblazen en fijn kristal. De kerstballen van Decor by Glassor zijn stijlvol en modern en omvatten ook figuren geïnspireerd op de natuur, dieren en Tsjechische sprookjesfiguren. In Liberec en Praag vind je een winkel van Decor by Glassor waar je naast glazen kerstballen ook interieur- en designartikelen kunt kopen.

Kerstversiering van Decor by Glassor

Oost-Boheemse kerstpracht

In Dvůr Králové maakt de glasblazerij Ozdoba al meer dan een eeuw mondgeblazen en handbeschilderde kerstballen, van klassieke bloemmotieven tot speelse figuurtjes als groenten of insecten. Uniek zijn de kerstballen met "ui-patronen", geïnspireerd op oude Boheemse volkskunst en Chinees aardewerk. Daarnaast produceert het familieatelier gelimiteerde Fabergé-kerstballen, elk met serienummer en echtheidscertificaat. Bezoekers kunnen het hele jaar door de fabriek en winkel bezoeken, met rondleidingen op reservering. Vanaf half november zijn er meerdere Ozdoba winkels in Praag.

De grootste kerstballenproducent van het land is Vánoční ozdoby, DUV-družstvo, met een geschiedenis van meer dan 90 jaar. Deze coöperatie uit Oost-Bohemen behoort zelfs tot de grootste producenten in de EU. Ongeveer 87% van de totale productie wordt geëxporteerd naar het buitenland en zelfs in Nederland is er een kans om de handgemaakte glazen kerstballen tegen te komen. Het bedrijf is tevens gevestigd in Dvůr Králové waar je de winkel kunt bezoeken.

Niet ver daarvandaan, in Jičín, creëert HAN Design de kerstballen die zelfs hun weg vinden naar het Britse koningshuis en het Europese Parlement. Hun collectie telt meer dan 16.000 decorpatronen in 600 kleurtinten. De kerstballen voor dit jaar zijn geïnspireerd op tijdloze klassiekers, maar ook de natuur en de magische vormen van de winter. Tijdens een bezoek aan de fabriek kunnen gasten niet alleen het productieproces volgen, maar ook zelf een bal versieren.

Productie van kerstballen ©Vánoční ozdoby, DUV - družstvo Vánoční ozdoby

Moravische kerstballen

Verder naar het oosten in de regio Moravië maakt het bedrijf Irisa al sinds 1920 handgemaakte ornamenten in de streek Walachije. Hier ademt elke kerstbal folklore en geschiedenis. Bezoekers leren hoe de verfijnde glasdecoraties worden geblazen, geschilderd en gepolijst voordat ze wereldwijd hun weg vinden naar kerstbomen.

In Opava, in het noordoosten van Tsjechië, produceert Slezská Tvorba al meer dan 70 jaar kerstballen met de hand. Hun specialiteit? Gepersonaliseerde ornamenten. Op de kerstballen of harten wordt een naam of wens geschilderd. Ook hier biedt een excursie een kijkje in alle fasen van het maakproces.

Kerstversiering van Slezská tvorba

Een museum vol kerstmagie

Wie de grootste collectie glazen kerstversieringen ter wereld wil zien, moet het Glasmuseum in Jablonec nad Nisou bezoeken. Dit unieke museum combineert tentoonstellingen over glas en sieraden en bezit een ongeëvenaarde verzameling van historische én moderne kerstdecoraties.

Een kerst vol traditie

Niet alle Tsjechen versieren hun boom met glas. Het gebruik van natuurlijke materialen zoals stro, maïsbladeren of peperkoek zijn ook populair. Alle soorten en maten kerstversiering kun je vinden op de kerstmarkten in Praag, Brno, Olomouc en andere steden.

Ontdek Tsjechische kersttradities