Het gemak waarmee sommige mensen het overtoerisme in Venetië wijten aan cruiseschepen, is bedroevend. Gisteren verscheen op HLN een artikel over de nieuwe toegangsprijs voor dagtoeristen in Venetië. Nog geen twee commentaren verder was het al prijs: “Allemaal de schuld van de cruise schepen.” De suggestie is helder: cruisepassagiers brengen niets op, eten aan boord, veroveren de stad in colonnes en verdwijnen weer zonder iets achter te laten behalve drukte. Maar dat beeld houdt totaal geen steek wanneer je kijkt naar de feiten.
Cruiseschepen zijn groot, traag en fotogeniek – en dus een makkelijk doelwit. Toch vormen cruisepassagiers maar een fractie van het totale bezoekersvolume. In 2024 werden er zo’n 600.000 geteld, tegenover naar schatting 22 miljoen dagjesmensen. Dat is dus nog geen 3 procent! (*) Op piekdagen lopen er tot 100.000 bezoekers door het centrum, waarvan het merendeel niet van een schip komt, maar met de trein, bus of auto arriveert. Het idee dat cruiseaanlopen dé oorzaak zijn van de dagelijkse mensenzee rond de Rialtobrug is dus aantoonbaar onjuist.
Het economische aspect is minstens zo belangrijk. Cruiserederijen betalen aanzienlijke havengelden, terminalkosten en verplichte sleepdiensten – samen goed voor naar schatting €15-20 miljoen per jaar. Een cruisepassagier geeft tijdens een stadsbezoek gemiddeld €57 per persoon uit, opnieuw goed voor zo'n €31 miljoen aan inkomsten voor Venetië en haar inwoners. Een gemiddelde dagtoerist (overland) geeft er gemiddeld ook maar tussen de €50-100 uit, dus het verschil is niet zo groot als misschien gedacht.
Dat cruiseschepen een impact hebben is duidelijk. Maar ze zijn niet het hart van het probleem. Die rol is weggelegd voor het laagdrempelige dagtoerisme, de ongecontroleerde groei van kortetermijnverhuur, en het structurele gebrek aan regulering van bezoekersvolumes. Venetië kampt niet met één boosdoener, maar met een systeem dat kwantiteit boven leefbaarheid heeft gezet – jarenlang gevoed door beleidsmatige vaagheid en politieke terughoudendheid.
De verontwaardiging over de rol van cruiseschepen is ongegrond. De stad moet bezoekersstromen reguleren op basis van impact, niet op basis van zichtbaarheid. De discussie moet dus gaan over keuzes en sturing. Niet over het vinden van een makkelijke zondebok.
(*) In 2019 waren er dat nog 1,5 miljoen, maar door het weren van cruiseschepen in Venetië en Covid daalde het aantal aanzienlijk. In 2027 worden er opnieuw 1 miljoen cruisepassagiers verwacht, maar dan nog zullen ze een fractie zijn van het totaal aantal bezoekers.
